Z radością informujemy, że Fundacja „Kierunek Kultura” została beneficjentem Programu Dotacyjnego „Niepodległa” na 2024 rok i uzyskała dofinansowanie na kwotę 23 100 zł.

„Naukowe i kulturalne dziedzictwo Kanoników Regularnych Laterańskich drogą ku niepodległej” to działanie mające przedstawić szerszemu gronu odbiorców drogę ku niepodległości miasta Trzemeszna z perspektywy Kanoników Regularnych w Trzemesznie, którzy założyli Trzemeszno, szpitale, szkoły, edukowali młodzież.

Wielkim budowniczym Trzemeszna był zmarły w 1804 r. opat Michał Kosmowski. Wybudował on w 1776 r. szkołę średnią nazwaną Kolegium Trzemeszeńskie, ufundował Alumnat dla 12 uczniów. Zdolnej młodzieży z ubogiej szlachty, mieszczan i chłopów dano szansę darmowej nauki. Gdy zaborca pruski w 1772 r. podjął próbę rozbioru Polski i wkroczył do Trzemeszna, w 1776 r. doprowadzono do zwrotu zagarniętych ziem. Kasaty zakonu zaborca pruski dokonał w 1836 r. Pozostało zakrzewione u pokoleń dziedzictwo.

Szkoła założona przez Opata Kosmowskiego wydała wybitnych organiczników i działaczy niepodległościowych, uczestników wszystkich zrywów powstańczych. Podczas powstania kościuszkowskiego 1794 r. ruch powstańczy objął Trzemeszno. Poparcia insurgentom udzielili zakonnicy. Opat dostarczał powstańcom gotówkę, ekwipunek i ludzi. Poparł gen. Dąbrowskiego i Madalińskiego, gdy Ci marszem przez Trzemeszno ruszyli bić Prusaków pod Bydgoszczą.

Szkoła była kuźnią uczestników powstań i zrywów niepodległościowych oraz patriotycznie nastawionych organiczników, jak przemysłowiec Hipolit Cegielski. Dzięki fundacji Kosmowskiego Cegielski ukończył tu naukę, a w Poznaniu dał przykład wierności Polsce. Warto wspomnieć także lekarza i pedagoga Jędrzeja Śniadeckiego, piewcę Powstania Listopadowego 1830 r. Stefana Garczyńskiego, dowódcę z 1848 r. Józefa Garczyńskiego, czy uczestnika zrywów  z lat 1830-1863 Adolfa Skarbek-Malczewskiego. Uczniowie wsparli działania 1847 r. i walczyli w Wiośnie Ludów 1848 r. Krwawe walki toczono na barykadzie nieopodal na tyłach szkoły. Gimnazjaliści wyruszyli gremialnie do powstania styczniowego 1863 r. Przekroczyli granicę zaborów i stoczyli bitwę z kozakami. Wielu poległo, a szkołę zaborca zdegradował do progimnazjum. Uczeń Marian Langiewicz był dyktatorem powstania 1863 r.

Inny uczeń, relegowany ze szkoły za krzewienie polskości Mieczysław Paluch, był pierwszym wojskowym przywódcą Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, które wybuchło w Poznaniu i swoim zasięgiem objęło Trzemeszno. W wolnej Polsce szkole nadano imię fundatora opata Michała Kosmowskiego, które w okresie stalinowskim utraciła. Środowisko imię Patrona przywróciło w 1986 r. Zadania zrealizujemy w centrum, na pl. Kosmowskiego i w szkole Jego imienia.

Dzięki realizacji projektu Fundacja upowszechnia tradycje miasta i propaguje zasłużone postaci związane z regionem. Działaniem widocznym w przestrzeni miejskiej będzie wystawa pt. „Kolegium Trzemeszeńskie 1776-1986 kuźnią bojowników niepodległościowych”, na placu Kosmowskiego, przed dawnym Kolegium

Trzemeszeńskim, Alumnatem i nieopodal obecnej szkoły noszącej Jego imię. Wernisaż nastąpi 9 października 2024 r., wystawa udostępniana będzie do 10 listopada 2024 r. Do wystawy zostanie wydany katalog, który będzie dystrybuowany nieodpłatnie na placu Michała Kosmowskiego w dniu wernisażu i konferencji, bądź wyczerpania nakładu.

Głównym wydarzeniem odbywającym się w ramach projektu będzie konferencja „Dziedzictwo Kanoników Regularnych Laterańskich w ujęciu interdyscyplinarnym”, podzielona na trzy panele. Zaproszenie do udziału w konferencji przyjęli profesorowie uczelniani Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Zielonogórskiego, osoby o wykształceniu kierunkowym wykonujące różne zawody. Prawdopodobny jest udział przedstawicieli Wyższego Seminarium Duchownego w Gietrzwałdzie i Zakonu Kanoników Regularnych Laterańskich w Krakowie. Zaproszeni zostali historycy, archeolodzy, kulturoznawcy, specjalista turystyki kulturowej. Konferencja upowszechni dziedzictwo w wymiarze ponadregionalnym. Spopularyzuje wydarzenia historyczne w skali ogólnopolskiej.

Projekt jest adresowany głównie do mieszkańców Trzemeszna i okolic oraz osób zajmujących się tematem historii kościoła i walk niepodległościowych. Dzięki jego realizacji pragniemy przypominać nasze dziedzictwo niepodległościowe, upowszechniać tragizm walki toczonej na niwie czynów zbrojnych i działań organicznikowskich. Wyjść z ram lokalności wiedzy o swojej przeszłości. Pokazać wyjątkową skuteczność i powszechne poświęcenie ludzi za pomocą wystawy w przestrzeni miasta, katalogu wystawy i konferencji naukowej.

Zadanie będzie realizowane w partnerstwie z Domem Kultury w Trzemesznie, Parafią Rzymskokatolicką pw. WNMP w Trzemesznie, Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Trzemesznie, Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i byłych Więźniów Politycznych – koło w Trzemesznie.

O poszczególnych etapach projektu będziemy informować na bieżąco.

Dofinansowano ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”