300. rocznica urodzin ks. bp Michała Kościeszy Kosmowskiego (1725-1804)

Michał Kosmowski herbu Kościesza urodził się 29 września 1725 r. w Słowikowie, zmarł 11 października 1804 r. w Trzemesznie. Kształcił się w Kolegium Jezuitów w Toruniu. Po zakończeniu nauk wrócił do Trzemeszna i wstąpił do tutejszego Zakonu.

W szkole zakonnej studiował filozofię i teologię. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1752 r. W 1761 r. został administratorem dóbr klasztornych. Rok później wybrano go opatem trzemeszeńskiego zgromadzenia. Studia doktorskie z teologii ukończył w 1790 r. w Szkole Głównej Koronnej w Krakowie (obecnym Uniwersytecie Jagiellońskim).

Opat Kosmowski rozbudował Trzemeszno, wielowiekową własność klasztoru. Założył folusz miejski, erygował dwa nowe przedmieścia – Nowe Miasto oraz Św. Michała, uruchomił browar klasztorny. Umocnił brzeg jeziora, założył osady: Huta Trzemeszeńska, Wymysłowo, Pasieka.

W latach 1764-1781 w miejscu niewielkiego, gotyckiego kościoła klasztornego
w Trzemesznie wybudował okazałą świątynię późnobarokową. Na przedmieściu św. Michała w latach 1787-1791 wzniósł kościół św. Łazarza wraz z kompleksem obejmujący szpital dla ubogich, sierociniec i przytułek dla starców. W pobliskim Szydłowie wystawił kościół, szpital dla ubogich i szkołę parafialną.

Fundacja ustanowiona przez opata Kosmowskiego umożliwiła powołanie
w Trzemesznie w 1773 r. szkoły średniej, zatwierdzonej przez sejm 13 kwietnia 1775 r.,  potwierdzonej przez arcybiskupa w 1776 r. Otwarcie Kolegium nastąpiło 4 maja 1776 r.

Jego działalność na polu edukacji docenili, na wniosek Komisji Edukacji Narodowej król Polski Stanisław August Poniatowski nadaniem w 1790 r. Orderu św. Stanisława i papież Pius VI, który w 1791 r. mianował go biskupem martyropolitańskim i sufraganem gnieźnieńskim. Uznanie budowniczemu Trzemeszna wyraził też król pruski Fryderyk Wilhelm II, który w 1794 r. edyktem utrzymał fundację dla założeni przez niego szkoły, a dwa lata później nadał mu pruski Order Wielki Orła Czerwonego.

Opat Michał Kosmowski zmarł 11 października 1804 r. Pochowany został
w Trzemesznie. Po latach dawny plac kościelny nazwano imieniem Opata Kosmowskiego. Podobnie imię założyciela nadano Liceum Ogólnokształcącemu w Trzemesznie.

Wkład opata Kosmowskiego w rozwój Trzemeszna i innych miejscowości będących ówcześnie własnością Zakonu Kanoników Regularnych jest ogromny. Z tego powodu zasługuje On na naszą pamięć i uznanie, czego wyrazem będzie zorganizowanie w 2025 r. godnych obchodów 300. rocznicy Jego urodzin. Taki cel przyświecać będzie społecznemu komitetowi powołanemu na spotkaniu.